Sinema dünyasına göre, tıpkı Tarzan gibi vahşi yaşamda büyüyen bir bebek vahşi bir insana dönüşür, peki bir şempanze bir bebekle birlikte büyürse?
Eğer filmlerde yaşanan olayları gerçek hayata rehber kabul edersek, medeniyetten uzakta, vahşi yaşamda yetişen bir insanın, hayvan kardeşlerinden farksız şekilde yetişeceğini ve vahşi yönünün öne çıkacağını söylemek yanlış olmaz. Bu durumda karşımıza bir soru çıkıyor, bunun tersi de mümkün mü? Eğer bir hayvan doğal ortamından alınır ve evcil hayvan olarak değil de bir insan gibi yetiştirilirse sonunda bir insan gibi davranabilir mi?
1. Psikolog çift Winthrop ve Luella Kellogg’un 1931 yılında cevabını bulmak istedikleri soru tam olarak buydu.
Bu düşüncelerini hayata geçirmek için Gua isimli bir şempanzeyi evlat edindiler. Deney, Kellogg çiftinin araştırmaya başladığında Donald isimli bir çocuk sahibi olmalarıyla birlikte daha da ilginç bir hal aldı. Deneyin amacı insanlar arasında büyüyen bir şempanzenin ne kadar “insan” olabileceğini görmekti, ancak Donald’ın dünyaya gelmesiyle birlikte ikili kardeş olarak büyüme şansını yakaladı. Böylece Gua ile Donald’ın gelişimleri arasındaki farkları görmek çok daha kolay ve net olacaktı.
2. Deney başladığında Gua 7 buçuk aylık, Donald ise 10 aylıktan biraz büyüktü
İkili mümkün olduğunca abi ve kız kardeş olarak yetiştirildi: Aynı şekilde giydirildiler ve eğitildiler, aynı yemekleri yediler, aynı aktiviteleri yapıp, aynı oyunları oynadılar.
3. Gelişimlerinin bir parçası olarak, başta zeka ve davranış gelişimi olmak üzere çeşitli parametreleri değerlendirebilmek için, Gua ve Donald düzenli olarak testlere tabii tutuldu.
Sonrasında yaşananlar Kellogg’lar için biraz sürpriz oldu, en azından deneyin başlarında, Gua Donald’tan daha akıllıydı.
4. İkisi de bir yaşının altındayken Gua yapılan testlerde mükemmel başarılar sergilerken, Donald daha çok zorluk yaşıyordu.
Bu çok da şaşırtıcı bir durum değildi aslında, çünkü vahşi yaşamda hayatta kalabilmek için ne kadar küçük olursa olsun şempanzelerin aklını kullanmayı erkenden öğrenmesi gerekiyordu. Şempanzeyle karşılaştırıldığında, insan yavrularının 23-24 yaşlarına ulaşana kadar pratikte savunmasız ve bilgisiz olduğunu söylemek mümkün.
5. Gua ve Donald 1 yaşını geçtikten sonra Donald avantajlı hale gelmeye başladı, çünkü gelişimlerinde ve haliyle test performanslarında dil faktörü etkili olmaya başlamıştı. Aynı zaman diliminde Gua koşma ve tırmanma gibi fiziksel aktivitelerde önde olmaya devam etti.
6. Kelloggs’lar bir hayal dünyasında yaşamıyordu elbette.
Sırf insanlarla birlikte yaşıyor diye Gua’nın birdenbire konuşmaya başlamasını beklemiyorlardı. Ancak Gua’nın hırıltılarının ve çıkardığı diğer farklı seslerin insan konuşmasını taklit etmeye başlayacağını umuyorlardı (ama olmadı). Gerçekte ise çok daha enteresan bir şey oldu, Donald Gua’nın hareketlerini ve çıkardığı sesleri taklit etmeye başladı.
7. Deneyin sonunda çocuklarının bir şempanze-adam olmasından çekinen Kelloggs çifti deneyi 9 ayın sonunda bitirdi.
Ardından elde ettikleri sonuçları “Thew Ape and the Child” (Maymun ve Çocuk) isimli kitapta topladılar ve Gua ilk başta evlat edindikleri bakım merkezine geri döndü. Maalesef insan kardeşinden ayrılmasının üzerinden bir yıldan az bir süre geçmişti ki Gua zatürre sebebiyle hayatını kaybetti. Ancak psikoloji dünyasına yaptığı katkılar bugün hala hatırlanıyor ve takdir ediliyor.
