Osmanlı İmparatorluğu tarihi boyunca inanılmaz olaylara sahne oldu. Durdurulumaz avrupa akınlarından taht kavgalarına, çok uluslu yapıyı uzun bir dönem kontrolü altında tutmasından ilginç olabilen bir çok kanununa ve vergi sistemlerine kadar uzanan inanılmaz olaylar. Bu içeriğimizde bunların hepsinden daha ilginç bir olay anlatacağız. Buyrun sizin için hazırladığımız bu içeriğe.
1.
Olayların geliştiği 16. yüzyılın sonu 17. yüzyılın başında, asırlar boyu ülkeye özellikle Kuzey Afrika’nın sınırlar içerisinde yer almasıyla beraber, çeşitli yollarla dahil edilen maymunların işlevselliği keşfedilmişti. Yani bir evcil hayvan olarak yaşamını sürdürmesinin yanında bazı işlerde de faydalı olabileceği düşünülüyordu.
Maymunların çeşitli sebeplerle halkın, özellikle de varlıklı kesimin ilgisini çekmesi sonucu insanlar arasında doğan maymun sempatisi gittikçe büyüyordu.
2.
İnsan doğasına böylesine yakın, hatta zeki bir canlının dikkat çekmemesi de zaten mümkün değildi. Önceleri halkın sevgisiyle ilgi odağı olan maymunlar kabiliyetleriyle bazı denizcilik faaliyetlerinde kullanılmaya başlandı.
İyi bir eğitimden geçirilen maymunlar, benzersiz görme yetenekleriyle yaklaşan tehlikeleri insanlardan çok daha kolay görebiliyordu.
3.
O dönem donanmanın bir parçası olarak vazgeçilmez hale gelen, büyük tehlikeleri önceden bildirerek felaket önleyen maymunlardan bile söz ediliyordu. İlginçtir, maymunlar bu ünlerine kavuştuktan sonra insanlara has olarak tanımlayabileceğimiz bazı işlerde de (pek verimli olmasalar da) çalıştırılmaya başlanmıştı.
Kuyumcuların yanında çalışan maymunlar bu örnekler arasında en dikkat çekeniydi.
Maymunların gördüğü bu ilginin herkesin hoşuna gitmesi tabii ki mümkün değildi, bir gün maymunların topluma böylesine karışması şüphesiz patlak verecekti.
4.
Bu tepki halk arasında azınlıkta, bir gün yetkili zevattan biri dillendirene dek sürdü ve nihayetinde Manisalı Molla Abdulkerim Efendi’nin çıkışıyla maymunlar artık imparatorluğun radarına girdi.
Maymunlara düşmanlık derecesinde tepki besleyen Molla Abdulkerim Efendi, namıdiğer Maymunkeş İmam’ın tepkisinin sebebiyse garipti: Maymunlar insan eğlencelerine malzeme olarak halkın aklını karıştırıp onları yoldan çıkarıyordu.
Bu tepkinin bir sonraki aşamasında maymunların fuhuş amacıyla kullanıldığını ortaya süren Maymunkeş İmam, harekete geçti.
5.
Fatih Camii’nde verdiği br Cuma hutbesinde bu endişelerini dillendirir, özellikle de kadınların fuhuş için bu maymunlardan faydalandığını vurgular. İyi bir hatip olduğu için insanları etkilemesi zor olmamıştır.
Kalabalığı kızıştırdıktan sonra Osmanlı İmparatorluğu tarihinin en ilginç eyleminin öncülüğü için halkı arkasına aldı, yola koyuldular.
6.
Önce Fatih Camii çevresindeki, ardından da şehirdeki tüm maymun satıcılarına baskın düzenliyor ‘öfkeli’ kalabalık.
Toplanan maymunlar tıpkı affı mümkün olmayan suçları ifa eden kanun kaçakları gibi ağaçlara asılıyor, Molla nefretini dizginleyemiyor ve yetişebildiği ölçüde bu işi kendi eliyle yapıyordu. Bazı maymunlar boyutları itibarıyla ağaçlara asılamadığı için idam sehpaları bile kurulmuştu.Tarih kayıtlarına bu olay, İstanbul’da dalında maymun sallanmayan tek bir ağacın kalmadığı gün olarak geçer.
7.
Tıpkı vaktiyle köpeklerin de yasaklanması gibi maymunlar da bu gayriresmi uygulamayla coğrafyamızdaki yerini yitirir.
Reşad Ekrem Koçu tarafından kaleme alınan eserlerden yola çıkan Bardakçı, 17. yüzyılda maymunların topluca katliyle ilgili verileri doğruluyor.
Kaynak:S. Kaliç. (2012). Tarihimizdeki Garip Olaylar. ISBN: 6055675509. Yayınevi: Maya Kitap.
